Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 18 Φεβρουαρίου του 1883 εποχή κατά την οποία το νησί αποτελούσε ακόμα μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.Ήταν γιος του - καταγόμενου από το χωριό Βαρβάροι  όπου βρίσκεται το Μουσείο Καζαντζάκη) - εμπόρου γεωργικών προϊόντων και κρασιού, Μιχάλη Καζαντζάκη (1856 - 1932) και της Μαρίας Χριστοδουλάκη (1862-1932) με καταγωγή απο το χωριό Ασυρώτοι, το σημερινό Κρυονέρι του Δήμου Κουλούκωνα στο νομό Ρεθύμνου. Είχε δύο αδελφές, την Αναστασία (1884) και την Ελένη (1887) και έναν αδελφό, τον Γιώργο (1890) που πέθανε σε βρεφική ηλικία. Στο Ηράκλειο λαμβάνει την στοιχειώδη μόρφωση κι έπειτα το 1897 εγγράφεται στη Γαλλική Εμπορική Σχολή του Τίμιου Σταυρού στη Νάξο, όπου διδάσκεται τη γαλλική και την ιταλική γλώσσα και έρχεται σε μία πρώτη επαφή με το δυτικό πολιτισμό. Το 1899 επιστρέφει στο Ηράκλειο και ολοκληρώνει τις γυμνασιακές σπουδές του.

Σε μία σχολική παράσταση παίζει τον ρόλο του Κρέοντα στην τραγωδία του Σοφοκλή Οιδίπους Τύραννος.